Güncelleme Tarihi:
Erken emeklilik hakkı yıpranma payı son dakika... Fiili hizmet süresi zammına tabii çalışanlar için meslek kısıtlaması detayları gündemde öne çıkan başlıklarından biri. 2025 Nisan ayı itibarıyla yürürlüğe giren düzenleme ile SGK, yıpranma payı yani fiili hizmet süresi zammı uygulamasında değişiklikler getirdi. Yeni düzenleme ile bazı meslek kollarına erken emeklilik hakkı kaldırıldı. Diğer yandan ağır ve tehlikeli işlerde erken emeklilik hakkı devam ediyor. Bu bağlamda erken emeklilik yıpranma payı kaldırılan meslekler de merak konusu oldu. Konuyla ilgili merak edilenleri Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, CNN Türk ekranlarında paylaştı. Peki fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı) nedir, nasıl uygulanır, kimler yararlanır? SGK yıpranma payı hangi mesleklerde kaldırıldı?
SGK, erken emeklilik imkanı sağlayan bazı iş kollarında kısıtlama getirdi. Konuyla ilgili olarak CNN Türk yayınına katılan Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, düzenleme ilgili şu açıklamada bulundu: “Fiili Hizmet Süresi Zammı ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu, geçtiğimiz günlerde bir genel yazı yayınladı. Ağır ve tehlikeli işler var, bu mesleklerde çalışanlara emeklilik öncesi ilave prim gün sayısı ve hizmet süresi tanınıyor. Madende çalışıyorsanız siz 6 ay (180 gün) çalıştınız, 6 ay da ağır ve tehlikeli iş olduğu için Sosyal Güvenlik Kurumu size veriyor. O zaman 6 ay çalışıp 12 ay hizmet gününüz oluyor.
Özellikle mesleğin durumuna göre, iş yer ve mesleğin niteliğine göre değişiklik arz edileceği söyleniyor. Örneğin şoförlük mesleği FHSZ gerektirmez. Şoför personeli getirip götürüyorsa bu hizmet süresinden faydalanamaz. Meslek kodu ile ilgili itfaiye şoförü ise fiili hizmet süresinden faydalanır.
Nisan 2025’ten itibaren mesleklerle ilgili bir liste yayınlandı. Listede ilgili mesleklerde hizmet günleri farklı iş kolu üzerinden değerlendirilip fiili hizmet süresine girişleri engellenecek."
Örneğin madencilik kolu üzerinde çalışanlar erken emeklilik hakkına sahip olacak. Ancak bu noktadan önemli bir detay yer almaktadır. Buna göre madencilik alanında aşçı, bekçi, danışman, sekreter gibi çalışanlar erken emeklilikten mevcut durumda yararlanıyorlardı. Ancak yeni düzenleme ile artık yararlanamayacaklar. Diğer taraftan ağır ve tehlikeli işlerde erken emeklilik hakkı hala mevcut.
Yeni düzenleme ile yıpranma payı hakkı kaldırılan meslek gruplarından (iş kolları) bazıları şunlardır:
Belediye başkanları
Balık toptancıları
Muhasebeciler ve mali işler sorumluları
Uluslararası ticaret uzmanları
Spor kulübü yöneticileri
Aşçılar
Bekçiler
Çaycılar
Danışmanlar
Sekreterler
Kısıtlanan meslekler listesi tamamına SGK sistemi üzerinden erişilebiliyor.
Yeni düzenleme ile bu iş kollarında tanınan ilave prim günü uygulaması devam edecek. Fakat meslek tanımlarında değişiklik yapılacak.
Yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini SGK yayınlıyor. Bu kapsamda bazı meslek kolunda çalışanlar erken emekli olabiliyor.
Bu mesleklerin arasında;
1-Madenciler (yeraltı çalışanları)
2-Askerler (subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler)
3-Polisler ve MİT mensupları
4-Radyoloji teknisyenleri ve sağlık çalışanları
5-Basın çalışanları (gazeteciler)
6-İtfaiyeciler
7-Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar
8-Cıva üretim tesislerinde çalışanlar
9-Kurşun ve arsenik işleriyle uğraşanlar
10-Cam fabrikası ve atölye çalışanları
11-Çimento fabrikasında çalışanlar
12-Cezaevi ve infaz kurumu personeli cam işlerinde çalışanlar yer alıyor. Bu işlerde çalışanlar işin niteliği gereği yıpratıcı ve riskli kabul edildiği için yıpranma payı uygulamasından yararlanarak erken emekli olabiliyor.
Ayrıca her sigortalının durumu farklı olduğu için emeklilik detayları konusunda SGK tarafından bilgi alınması önerilir.
Halk arasında yıpranma hakkı olarak da bilinen fiili hizmet süresi zammı ile ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik hakkı tanınıyor.
5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılan işyerlerinde ve işlerde çalışanlara Kanunda belirlenen ilave hizmet süresi (en fazla 5 yıl) verilmekte, verilen bu ilave sürenin en fazla 3 yıla kadar olmak üzere yarısı emeklilik için tabi olunan yaştan indirilmektedir. Ayrıca bu süreler için emekli ikramiyesi de ödenmektedir.
Yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini SGK tarafından bildiriliyor.
4/A statüsünde yani işçi statüsünde çalışanlar ile 4/C, memur statüsünde çalışanlar yararlanabilir.
Çalışanın yıpranma payı kapsamında olan işlerde en az 3600 gün çalışmış olması lazım. Ayrıca yaş haddinden indirime hak kazanmak için 3600 koşulu da bulunuyor.
Çalışılan her 360 gün için 60 gün eklenecekse çalışılan gün sayısını 0.17 ile, 90 gün eklenecekse çalışılan toplam gün sayısını 0.25 ile, 180 gün eklenecekse çalışılan gün sayısını 0.50 ile çarpıp, fiili hizmet süresi zammı bulunabilir. Örneğin, çalışma günü 7000 gün ise bu 0.25 ile çarpıldığında (90 gün eklenecekler için) çıkan 1750 gün çalışma süresinin üzerine eklenir. Bu süre yaştan da indirilebilir.
Hafta tatili, yıllık izin, sağlık izni, resmi tatil gibi çalışmadan geçirilen süreler fiili hizmet süresi zammına dahil edilmiyor.